“ Yoga και Πολιτική”

Είμαστε πια μέσα στην δίνη του κυκλώνα των γεωπολιτικών εξελίξεων, είμαστε στο κατώφλι ενός νέου γύρου μιας παγκόσμιας θανατηφόρας επιδημίας, ζούμε ήδη την κλιματική αλλαγή και το μέλλον μας δεν φαντάζει και τόσο ευοίωνο... και παρόλα αυτά πολλοί από εμάς παρουσιάζουμε την πρακτική της yoga, ως κάτι για να σε κάνει να περάσεις απλά καλά, να συνδεθείς με τον ανώτερο σου εαυτό (λες και έχουμε ανακαλύψει τον κανονικό) και όλα αυτά μακριά από κάθε τι που έχει να κάνει με όλες αυτές τις ραγδαίες αλλαγές στην ζωή μας. Μακριά από ότι έχει σχέση με την πολιτική, μακριά από ότι μπορεί να μας «δημιουργήσει» μπελάδες... ίσως μόνο, όταν πρέπει να «σώσουμε» τα κακομοίρα ζωάκια ή να κάνουμε μια πράξη φιλανθρωπίας για το κοινό καλό.

Αν πιστεύουμε ότι αυτό είναι yoga, κάνουμε ένα τεράστιο λάθος, απλά θυμηθείτε από ποιούς και σε ποιά εποχή η yoga ήρθε στην Δύση, σχεδόν πριν από 75 χρόνια. Τα «παιδιά των λουλουδιών» δεν μας μετέφεραν αυτήν την γνώση επειδή ήθελαν απλά να περάσουν καλά, μα ήταν η απάντηση τους στις τότε πολιτικές εξελίξεις, στον πόλεμο του Βιετνάμ και στην ανακάλυψη ότι υπάρχουν και χώρες που πεινάνε και υποφέρουν καθημερινά.

Αυτό που προσφέρουμε (και πολύ καλά κάνουμε, γιατί όλα χρειάζονται) σε ένα μάθημα γιόγκα είναι μάλλον περισσότερο μια ψεύτο-πνευματική προσέγγιση μιας καθαρά σωματικής άσκησης. Ίσως, για αυτό και ο λόγος που πολλοί από εμάς και τους μαθητες μας, να μην είχαμε όρεξη να κάνουμε πρακτική κατά την διάρκεια των lockdowns, όχι επειδή μας έλειπε η «επαφή» με τον δάσκαλο αλλά ίσως επειδή ποτέ δεν είχαμε προσεγγίσει την πραγματική φύση της yoga.

Και ας είμαστε ειλικρινείς κανένα από τα αρχαία ιερά κείμενα της yoga, δεν τονίζουν αυτή την απόλυτη ηρεμία, χαρά και ενότητα που έχουμε εμείς στο νου μας για το τι είναι yoga τελικά. Μήπως έχουμε επιρροές από την εύκολη μοντέρνα κουλτούρα του life coaching και των συστημάτων mindfulness, που σε αποτρέπουν από το να δεις την πραγματικότητα, σου απαγορεύουν να χρησιμοποιήσεις αρνητικές λέξεις και σκέψεις, και απλά να σκέφτεσαι θετικά για να λυθούν τα προβλήματα; Μα πως θα γίνει αυτό; Αν δεν αντιμετωπίσεις την πραγματικότητα και δεν προσπαθήσεις «πολεμώντας» το άδικο;

Μην πνίγεσαι σε μια κουταλιά νερό σου λέμε, αλλά σύντομα η κουτάλια θα γίνει ωκεανός. Αγνόησε το Σύμπαν που συνωμοτεί εναντίον σου και σφύριξε αδιάφορα, μέρα είναι, θα περάσει. Εσύ, όσο το Σύμπαν σε βομβαρδίζει με όλα τα απόβλητά του, μηρυκάζεις επίμονα την αδιαφορία και quotes από την ζεν κουλτούρα και άλλων τέτοιων παρηγορητικών, και όλα είναι σούπερ! 

Κανένα κείμενο ή μυθολογία που σχετίζεται με την yoga, δεν γράφει ότι η yoga μπορεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο... αυτό που τονίζουν όμως είναι ότι οι ανθρώποι μπορούν. Αντιμετωπίζοντας προκλήσεις, δυσκολίες και πολλές φορές αναφέρονται στον θάνατο και την καταστροφή. Τα πιο πολλά ιερά κείμενα, περιγράφουν τρόπους και τεχνικές για να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις και δεν μας προτρέπουν να τις αγνοήσουμε.

Η yoga δεν είναι ένα μαγικό μέρος όπου επικρατεί μόνο το καλό και η Ειρήνη. Είναι ένας προορισμός όπου υπάρχουν διαφωνίες και διάφορες. Στα αλήθεια πιστεύουμε ότι κάνουμε πρακτική στην yoga, όταν αφήνουμε τις εξελίξεις και την πολιτική έξω από αυτήν, και την υπηρετούμε όταν προσκαλούμε μόνο ότι μας κάνει καλό ; Αν η πρακτική μας έχει μόνο ως σκοπό την απόδραση από τις διαμάχες και το χάος, τότε ίσως να μην είναι yoga. Είναι απλά μια υπέρβαση, μια άρνηση, αποσύνδεση και φαντασία.

Φυσικά και δεν μιλάμε «πολιτικά» σε ένα μάθημα, παίρνοντας «πολιτική» θέση υπέρ ή κατά κομμάτων και προσώπων που χαράζουν πολιτική. Μα πως μπορούμε να μην αναφέρουμε τις φωτιές στα δάση μας, τον ξεριζωμό των ανθρώπων; Την καθημερινή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν ; Και την κοινωνική αποξένωση που έφερε η πανδημία; Ευτυχώς η τέχνη της yoga, μας έχει δωρίσει πολλά «όπλα» στην φαρέτρα μας, από υπέροχα σχετικά μάντρα, φιλοσοφικά κείμενα και απόφθευγματα μεγάλων δασκάλων, μέχρι και asanas και pranayama που μπορούν να μας ευαισθητοποιήσουν προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Για την καταστροφή της φύσης... η tadasana και η vriksasana (η στάση του δέντρου) είναι μια έμμεση αναφορά. Για τα ανθρώπινα δικαιώματα... το yoga sutras 1.33, αποτελεί την απόλυτη απάντηση στο πως πρέπει εμείς να φερόμαστε στο κοινωνικό σύνολο...τα χιλιοειπωμένα Yamas & Niyamas, είναι μια κατάλληλη ευκαιρία να μας θυμίσει πως πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι πολίτες σε μια κοινωνία που καταρρέει.

Στην Hatha Yoga Pradipika, ο συγγραφέας ξεκάθαρα μας προτρέπει σε αυτή την κατεύθυνση, αφού στο 1.12 τονίζει πως ο γιογκι πρέπει να ασκείται στη Χαθα Γιόγκα σε μια χώρα όπου απονέμεται ορθά η δικαιοσύνη, όπου κατοικούν καλοσυνάτοι άνθρωποι και όπου η τροφή είναι άφθονη και προσιτή... ίσως πρέπει πρώτα να ασχοληθούμε με αυτές τις «μικρές» αλλαγές στον κοινωνικό ιστό και μετά στην σωματική ενδυνάμωση και ευλυγισία .

Μάλλον έφτασε η ώρα να αντιληφθούμε την yoga και την Πολιτική με μια πιο ώριμη μάτια. Λένε ότι πολιτική και yoga είναι η τέχνη των σχέσεων, και το πως δημιουργούμε αυτές τις σχέσεις. Δεν είναι στα σίγουρα η απουσία επιχειρημάτων και αντιρρήσεων για οσα συμβαίνουν. Εάν για εμάς η yoga δεν έχει σχέση με την πολιτική, ίσως ήρθε η ώρα να αναβαθμίσουμε την πρακτική μας. Να «μεταφέρουμε» τον κόσμο που ζούμε πάνω στο στρωματάκι μας, και να αρνηθούμε σαν δάσκαλοι και μαθητές μια ακόμη απόδραση από την πραγματικότητα. Να συμμετάσχουμε στην ιστορία που διαμορφώνεται και να κάνουμε πραγματικότητα την «ένωση» που μας προσφέρει η yoga, αποτελώντας μέρος του ευρύτερου συνόλου... του Όλου.

Κοντογιώργος Παναγιώτης.