«Το κυνήγι της ευτυχίας»

Δεν τολμάς να ξεφυλλίσεις περιοδικό ή εφημερίδα, να δεις ψυχαγωγική εκπομπή στην τηλεόραση ή ακόμη και να πας σε ένα μάθημα γιογκα ( για να μην λέω μόνο για τους άλλους) που να μην θέλουν όλοι να γίνουν ευτιχισμένοι. Δεν λέω, πολύ ωραίος στόχος μα μήπως είναι κάπως ουτοπικό; Και που ξέρω τι είναι τελικά και πως είναι να είμαι ευτυχισμένος;

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή...Ευτυχία λένε ότι είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, προερχόμενη από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του. Και τι γίνεται με όλους εμάς που συνεχώς έχουμε και άλλες επιθυμίες και άλλους σκοπούς να κατακτήσουμε ; Όποτε το ρητό : «Δεν υπάρχει μόνιμη ευτυχία, υπάρχουν μόνο στιγμές ευτυχίας» κρύβει την μεγάλη αλήθεια.

Οι Βουδιστές θεωρούν πως για να κατακτήσεις την ευτυχία χρειάζεται ένας συνεχής αγώνας που συμπεριλαμβάνει τον διαλογισμό (dhyana) και την πειθαρχία (tapas). Σε πολλές ανατολιτικές διδασκαλίες τονίζουν πως ο άνθρωπος κατακτά την απόλυτη ευτυχία όταν παύει να έχει τον νου στον παρελθόν ή το μέλλον και βρίσκεται στο εδώ και το τώρα. Ενώ στην γιόγκα η κατάσταση της μόνιμης ευτυχίας ονομάζεται φώτιση (samadhi).

Στη σύγχρονη εποχή οι κάποιοι συγχέουν/ συνδέουν την ευτυχία με την υλική ευμάρεια, τα υλικά αγαθά, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα κοινωνικά αξιώματα, τη δόξα ή πιστεύουν πως ο πλούτος φέρνει την ευτυχία και συνεπώς, αν χαθούν αυτά, χάνεται και η ευτυχία τους. Εύκολα κάνεις καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τελικά υπάρχει μια μεγάλη παρανόηση ανάμεσα στην ευτυχία και στην ικανοποίηση, μιάς και αυτά τα δυο ταυτίζονται στο μυαλό μας.

Είσαι ευτυχισμένος μόνο όταν είσαι χαρούμενος; Η αυθεντική ψυχολογία ενθαρρύνει τους ανθρώπους να απορρίψουν την συγκεκριμένη νοοτροπία και να μάθουν να αναγνωρίζουν και να αγκαλιάζουν όλα τα συναισθήματα που βιώνουν. Η χαρά δεν είναι το μόνο αποδεκτό συναίσθημα. Χρειάζεται να αποδεχτούμε εξίσου τη λύπη, τον θυμό, τον φόβο. Μην ξεχνάς ότι τα αρνητικά συναισθήματα μας κάνουν καλό και έχουν πολλά να σου αποκαλύψουν για εσένα.

Αν υπήρχε τώρα μια έρευνα για το τι κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους, όλοι σχεδόν θα απαντούσαν τα Χρήματα. Και δεν θα είχαν άδικο, αφού έρευνες δείχνουν πως στις οικονομικά προηγμένες χώρες οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι.

Ίσως η απάντηση να βρίσκεται μέσα στην Hatha yoga pradipika, όπου στα κεφαλαία για την σωστή διατροφή ενός γιογκι, τονίζει πως ο γιογκι θα πρέπει να έχει ικανοποιήσει τα 3/4 της όρεξης του. Έτσι μπορείς να καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι ευτυχία είναι όταν ένας άνθρωπος έχει τόσα χρήματα, ώστε να ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες του. Η προσωπική στάση ζωής και το αξιακό σύστημα του κάθε ανθρώπου, που δεν περιορίζεται στην κατανάλωση αντικειμένων, στιγμών και σχέσεων, οδηγεί στη βίωση της ευτυχίας, ανεξάρτητα από το ποια είναι η οικονομική του κατάσταση. 

Στα ιερά κείμενα της γιόγκα υπάρχουν πολλες συμβουλές για το πως μπορεί να είναι κανείς ευτυχισμένος, αλλά πολλες φορες αντί για την την λέξη ευτυχία θα βρούμε τις λεξεις: Γαλήνιος-Ειρηνικός-Φωτισμένος.

Στην Μπάγκαβατ Γκίτα (το τραγούδι του θεού) όπου οι στίχοι ήρθαν κατευθείαν από τα χείλη του Κρίσνα και είναι ένα από τα πιο διάσημα, πολύδιαβασμενα και πολύμεταφρασμένα κείμενα της ινδικής κουλτούρας, υπάρχουν αρκετοί στίχοι που διαπραγματεύονται την απόλυτη ευτυχία.

«Ευτυχία/Δυστυχία είναι εποχιακές Η μη μόνιμη εμφάνιση της ευτυχίας και της δυστυχίας και η εξαφάνισή τους στη ροή του χρόνου είναι σαν την εμφάνιση και την εξαφάνιση των εποχών του χειμώνα και του καλοκαιριού. Εμφανίζονται από αισθητή αντίληψη και κάποιος πρέπει να μάθει να τα ανέχεται χωρίς να ενοχλείται»

«Κάνε τον νου σου γαλήνιο Η ευτυχία που προέρχεται από την μακρά πρακτική που οδηγεί στο τέλος της ταλαιπωρίας η οποία αρχικά είναι σαν δηλητήριο όμως στο τέλος σαν νέκταρ-αυτός ο τύπος ευτυχίας εμφανίζεται από την γαλήνη από τον ίδιο τον νου κάποιου.»

Μέσα από τους ιερούς στίχους της Γκίτα θα μπορούσαμε να διαχωρίσουμε την ευτυχία σε τρεις κατηγορίες. Την Ρατζασική (η δράση η οποία γίνεται από κάποιον που επιζητά την εκπλήρωση των αισθητηριακών επιθυμιών ή κάποιου κέρδους, από έπαρση, με υπερβολική προσπάθεια). Την Ταμασική (η δράση που γίνεται από πλάνη, χωρίς να υπολογιστούν οι συνέπειες που θα έχει, η απώλεια, η βλάβη, και η δική του ικανότητα.) και την Σατβική (η δράση που είναι αναγκαία να γίνει, που γίνεται χωρίς προσκόλληση, χωρίς έλξη ή αποστροφή, από κάποιον που δεν αποβλέπει στον καρπό της δράσης.)

Η κατηγοριοποίηση της ευτυχίας αποσκοπεί στην κατανόηση των ενεργειών που κάνουμε κάθε φορά για να εκπληρώσουμε τον στόχο μας. Το αποτέλεσμα της ευτυχίας είναι ένα, μα οι τρόποι για να την αποκτήσει κανείς πολλοί και με διαφορετικό καθε φορα τίμημα.

Στα σίγουρα η πρακτική και μόνο της σωματικής πλευράς της γιόγκα, μπορεί να σου ανοίξει τις πύλες της ευτυχίας πιο εύκολα και ισως πιο γρήγορα. Από το πρώτο κιόλας μάθημα και μόνο που το σώμα σου τεντώνει, μετακινείται σε διαφορετικές από τις συνηθισμένες θέσεις, επεκτείνεται, στρίβει και διπλώνεται, είναι σαν μια ερωτική ιεροτελεστία ανάμεσα σε εσένα και τον εαυτό σου. Αυτές οι κινήσεις σου προσφέρουν το αίσθημα της πληρότητας και της χαράς.

Ο εγκέφαλος σου αλλά και τα πνευμόνια σου με την απλή γιογκικη αναπνοή από την μύτη, συνεχώς στέλνουν ένα ευτυχισμένο παλμικό σημα στα νεύρα και τα κύτταρα σου, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια έκρηξη θετικών ορμονών στο σώμα σου.

Το πιο σημαντικό όμως από όλα είναι ότι μέσα από την πρακτική της γιόγκα έρχεσαι και εσυ λίγο πιο κοντά σε αυτό που προαναφέραμε ως Σατβική ευτυχία, και έτσι νιώθεις πλήρης, ισορροπημένος και χωρίς να έχεις ανάγκη τελικά πολλά από τα υλικά αγαθά που νόμιζες ότι θα σε κάνουν ευτυχισμένο. Μήπως τελικά η απάντηση στο τι είναι ευτυχία; Είναι μια ισορροπημένη ζωή;

Παναγιώτης Κοντογιώργος.