« Η Παναγιά και Εγώ»

Όσοι με γνωρίζουν καλά μόνο και μόνο από τον τόσο βαρύγδουπο τίτλο ήδη θα κρατάνε τις κοιλιές τους από τα γέλια ή αν είναι αρκετά θρησκευόμενοι (ναι έχω αρκετούς τέτοιους φίλους) θα σταυροκοπιούνται και θα δοξάζουν τους ουρανούς που ήρθα τελικά πιο κοντά στην χριστιανική ορθόδοξη πίστη τώρα που έγινα ένας «σωστός» οικογενειάρχης. Μα η σχέση μου με την Παρθένο Μαρία κρατάει σχεδόν 40 χρόνια, αφού έχουμε το ίδιο παρατσούκλι καλώς ή κακώς...

Το οξύμωρο στην δικιά μου υπόθεση είναι ότι είμαι ένας περήφανος αβάπτιστος άρρεν - και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει- παρόλα αυτά μου έχουν δώσει, ισως το πιο σημαντικό όνομα της ορθόδοξης πίστης ακόμη και από του Χριστού.

Η απόφαση των γονιών μου να μην με βαφτίσουν και να μου δώσουν το όνομα μου μέσα από την νομική διαδικασία της Ονοματοδοσίας , είναι ακόμη μέχρι και σήμερα ακρως προοδευτική και επαναστατική. Όμως η επιλογή του όνοματος μου ακρως συντηρητική και πατροπαράδοτη. Κέρδισα την επιλογή της θρησκείας, έχασα όμως την ευκαιρία να με αποκαλούν με αυτά τα τόσο ωραία αρχαιοελληνικά ονόματα που όχι μόνο κάποτε ήταν της μόδας, μα συνοδευόνται με τόσους ωραίους μύθους. Πιστοί στις παραδόσεις λοιπόν και από αγάπη στον πατέρα του πατέρα μου απόκτησα το όνομα : Παναγιώτης. Μέτριο όνομα, με άσχημα υποκοριστικά και αυτό το μπερδεμένο νόημα αφού αν και κατάληξη αρσενική το πρωτότυπο του ονόματος είναι θηλυκό. 

Την σημαντικότητα όμως του ονόματος μου την αντιλαμβάνομαι και την εκμεταλλεύομαι ξεκάθαρα κάθε Δεκαπενταύγουστο, όχι μόνο από τα «χρόνια πολλά» που ακούω από φίλους και γνωστούς, μα και από τα τραπεζώματα και τις γιορτές. Αν και δεν το δικαιούμαι - μιας και είναι γιορτή χριστιανική- εγώ το κάνω τουμπεκί και δέχομαι αβίαστα τις χαρές και τα πανηγύρια κάθε Αύγουστο.

Με τα χρόνια όμως, η σχέση μου με το όνομα μου και την ύπαρξη της Παναγίας, άρχισε να μεταβάλλεται και να αποκτά πραγματικά θεμέλια. «Αλοιμονο στην μάνα, που δεν έχει γιο όμοιο με τους άλλους» λέει ο Καζαντζάκης στον «τελευταίο πειρασμό»... και αυτή δεν κόλωσε πουθενά ακόμη και την τελευταία στιγμή του θανάτου του παιδιού της.

Βαρύ το όνομα τελικά και βαρύς ο συμβολισμός στο πρόσωπο της, ακομη και αν δεν πιστεύεις στην υπαρξή της, αναμφιβολά αποτελεί ένα απο τα πιο αρχέγονα θυληκά αρχέτυπα . Μέσα σε μια άκρως ανδροκρατούμενη θρησκεία και μέσα σε μια πατριαρχική κοινωνία, μια γυναίκα γιορτάζεται όσο καμία και λατρεύεται σαν Θεά ακόμη και αν δεν έχει κάνει θαύματα (τουλάχιστον μέχρι και τον θάνατο της) ή δεν έχει μαρτυρήσει. Έφερε απλά στον κόσμο ένα παιδί και εμεινε μαζί του μέχρι το τέλος . Δεν του έφερε ποτέ αντίρρηση και στήριξε τις επιλογές του ακόμη και την ώρα που το βασάνιζαν και το σκότωναν μπροστά της. Αγάπησε το παιδί της με ανιδιοτέλεια όπως κάθε γονιός πρέπει να το αγαπάει, και έγινε σύμβολο πίστης και δύναμης για κάθε γυναίκα, κάθε άντρα. 

Μην ξεχνάμε και την εποχή που έζησε και ότι δεν ήταν καθόλου εύκολος ο ρόλος της και, μάλιστα, μέσα στα στενά όρια του χωριού της Ναζαρέτ. Παρότι αρραβωνιασμένη με άλλον άντρα, αποφασίζει να κρατήσει το παιδί κάποιου άλλου - ακόμη και αν ήταν ο γιος του ίδιου του θεού- πόσες γυναίκες θα είχαν πάρει αυτη την απόφαση ακόμη και σήμερα ; Μήπως τελικά η μορφή της δεν είναι καθόλου ταιριαστή στην συντηρητική εικόνα της ορθόδοξης εκκλησίας και της ταιριάζει κάτι καλύτερο, που να την αντιπροσωπεύει όπως είναι στην πραγματικότητα ;

Όσο την μελετά κανείς θα διαπιστώσει πολλά χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στην Μεγάλη Μητέρα, Μητέρα Θεά ή Μητέρα Γη. Το μητριαρχικό αρχετυπικό μοντέλο που επαναλαμβάνεται σε διάφορες μυθολογίες ανα τον κόσμο. Το αρχέτυπο αυτό της Μεγάλης Μητέρας - Θεάς είναι βαθιά ριζωμένο στον ανθρώπινο νου ακόμα και πριν την κύηση. Συνήθως τη συναντάμε σε τρεις βασικές μορφές - ως Παρθένο, ως Μητέρα και ως Υπερήλικας - και ανάλογα με τη μορφή που έχει συμβολίζει την αγνότητα, τη γονιμότητα, τη σοφία. Η απόδοση τιμών στο πρόσωπο της Μαρίας (Παναγία) της Καινής Διαθήκης, της μητέρας του Ιησού Χριστού, αποτελεί μεταγενέστερη δογματική εξέλιξη που περιέλαβε στοιχεία προηγούμενων θηλυκών θεοτήτων.

Όμως ο Χριστιανισμός εύκολα την υποβίβασε σε μια κοινή θνητή, αφού για αυτούς ίσως μια γυναίκα θεά να αποτελούσε επικίνδυνο πρότυπο. Έτσι λοιπόν έξυπνα η Παναγία έλαβε από τους χριστιανούς απλώς και μόνο ορισμένα θετικά κοσμητικά επίθετα τα οποία συμβαδίζουν με τον χαρακτήρα και τις χαρισματικές ιδιότητες της, δεν θα λατρευτεί σαν θέα ποτέ στην πραγματικότητα -καθώς η Παναγία υπήρξε απλά ένα ανθρώπινο πρόσωπο- για την εκκλησία είναι μοναχά ένας πάναγνος άνθρωπος, ως μήτηρ του Χριστού και όχι δηλαδή ως μια "Μητέρα θεά" ή κάποια άλλη όπως η "Άρτεμης". Της αφαίρεσαν την δυναμικότητας της ως γυναίκα, την σοφία της, το θάρρος και το κουράγιο που την χαρακτηρίζουν και της άφησαν μόνο την παρθενία της και την αγνότητας της.

Την φαντάζομαι σαν μια σύγχρονη μητέρα που μπαίνει μέσα στο σπίτι φορτώμενη με τα ψώνια του σούπερ μάρκετ και ακούει το παιδί της να της αποκαλύπτει ότι είναι ομοφυλόφιλο, ότι έκανε ναρκωτικά σε ένα πάρτυ, ότι είχε μια ερωτική απογοήτευση, ότι του έκαναν άγριο μπουλινγκ στο σχολείο, ότι δεν τα κατάφερε στις εξετάσεις... και το μόνο που κάνει είναι το πάρει αγκαλιά και να του πει ότι θα είναι δίπλα του για πάντα.

Το όνομα της βρίσκεται παντού, το προσφέρει ακόμη και σε άντρες γιατί η γυναίκεια της φύση βρίσκεται σε όλους μέσα μας. Μέσα από αυτό η ίδια προσπαθεί να κάνει μια ακόμη επαναστατική κίνηση : Συνεχώς να σου υπενθυμίζει ότι κάθε άντρας κρύβει μέσα του και μια θηλυκή ενέργεια, μπορεί να είναι και τρυφερός και συναισθηματικός με τους γύρω του και προπάντων με τα παιδιά του όπως είναι και η ίδια .

Μα δεν είναι σαν κάθε φορά που την ανακαλείς, να φωνάζεις το όνομα της δίκης σου μητέρας ; Ξέρεις δεν είμαι θρησκευόμενος και γενικά θα σου έλεγα πως δεν πιστεύω σε μια ανώτερη δύναμη, μα μπροστά στην Παναγία πολλές φορές θέλω να προσευχηθώ, ίσως γιατί στο μυαλό μου η εικόνα της μητέρας μου μοιάζει με αυτήν.

Παναγιώτης Κοντογιώργος.